Zo groeit een wespennest: van ei tot koningin

14 feb 2025 • Redactie

Elke zomer kom je ze tegen: wespen die rondzoemen op zoek naar eten. Maar achter dat schijnbaar willekeurige gezoem schuilt een indrukwekkend systeem. Van een eenzame koningin in het voorjaar tot een drukbevolkt nest in de zomer—en uiteindelijk de geboorte van nieuwe koninginnen die de cyclus voortzetten. Dit is het verhaal van de wesp.

De eerste stap: een koningin ontwaakt

Na een lange winter in een beschutte schuilplaats, zoals onder boomschors of dakpannen, wordt de wespenkoningin wakker. Ze heeft de kou overleefd en is klaar om een nieuw nest te starten.

Haar eerste taak: een geschikte plek vinden. Dit kan een struik, een spouwmuur of een dakrand zijn. Met gekauwde houtvezels bouwt ze een klein nest en legt haar eerste eitjes. Na zeven tot tien dagen komen daar larven uit, die ze voedt met gevangen insecten. In ruil voor het voedsel scheiden de larven een zoetstof af, die de koningin eet om energie op te doen.

Werksters nemen het over

Na twee weken verpoppen de larven en komen de eerste werksters uit. Vanaf dat moment verandert alles. De koningin richt zich alleen nog op het leggen van eitjes, terwijl de werksters het nest verder uitbouwen en voedsel verzamelen. Ze jagen op insecten zoals vliegen en muggen en zorgen ervoor dat de larven voldoende eiwitten krijgen.

Dit is ook het moment waarop wespen nuttig zijn voor de natuur: ze helpen mee bij de bestrijding van plaaginsecten en bestuiven bloemen, vooral in de late zomer.

Het nest groeit razendsnel

Vanaf eind mei begint de kolonie flink te groeien. Het nest kan tegen de zomer duizenden wespen tellen, elk met een eigen taak. Sommige werksters halen voedsel, anderen bewaken het nest en weer anderen verzorgen de larven.

Door het vele gekauwde hout groeit het nest continu. Sommige nesten worden zo groot als een basketbal! Afhankelijk van de wespensoort kunnen nesten geelbruin of grijs van kleur zijn. Duitse wespen gebruiken bijvoorbeeld vooral verweerd hout, waardoor hun nest vaak grijzer is dan dat van gewone wespen.

De zomer: een wespennest op volle kracht

In de zomer bereiken wespen hun piek. Overal zie je ze rondvliegen, op zoek naar suikers en eiwitten. Dit is ook de periode waarin mensen het meest last van ze hebben. Omdat de larven tegen die tijd zijn volgroeid, krijgen de werksters minder zoete voeding van hen. Ze gaan dan zelf op zoek naar suikers en vallen daardoor eerder je limonade of ijsje aan.

Hoornaars, de grootste wespen in Nederland, zijn in deze periode ook actief. Ze jagen zelfs op kleinere wespen en spelen daarmee een rol in het reguleren van wespensoorten.

Het einde van de kolonie komt in zicht

Vanaf augustus verandert de kolonie. De koningin legt geen gewone eitjes meer, maar eieren waaruit nieuwe koninginnen en mannetjeswespen (darren) komen. De darren paren met koninginnen van andere kolonies, waarna ze snel sterven. De jonge koninginnen vliegen uit en zoeken een plek om te overwinteren.

De oude kolonie sterft langzaam uit. De werksters verliezen hun doel en dwalen steeds vaker rond. Tegen de herfst is het nest verlaten. Alleen de nieuwe koninginnen blijven in leven om het volgende voorjaar een nieuwe kolonie te starten.

Wat te doen bij een wespennest?

Niet elk wespennest vormt een probleem. Wespen zijn nuttige insecten en spelen een belangrijke rol in het ecosysteem. Maar hangt het nest op een onhandige plek, zoals in je schuur, spouwmuur of onder het dak? Dan kan het gevaarlijk worden.

Klein nest in het voorjaar? Dit kun je soms zelf verwijderen. Doe dit ’s avonds, wanneer de wespen minder actief zijn.
Groot nest in de zomer? Laat het met rust. Grote nesten kunnen duizenden wespen bevatten, die zich bedreigd voelen als je ze verstoort.

Een professionele bestrijder weet hoe hij een wespennest veilig kan aanpakken. Wil je zeker weten dat je geen risico loopt? Schakel dan een expert in.