Soorten wespen
Wereldwijd komen 75.000 wespensoorten voor. Dat is een verbazingwekkend aantal, zeker als je in de veronderstelling bent dat je meestal maar één wespensoort ziet. Een wesp is voor jou immers gewoon een wesp. Maar welke soorten wespen komen eigenlijk voor in Nederland? Dat leer je hier snel genoeg.

Welke soorten wespen zijn er?
In Nederland kennen we een slordige 400 soorten wespen. De meeste soorten kom je niet gauw tegen of je herkent ze niet. De wespensoorten waar we wél veel mee te maken hebben zijn de gewone wesp, de Duitse wesp en de Franse veldwesp. Daarnaast kunnen we twee soorten hoornaars tegenkomen: dat zijn grote wespen. De genoemde wespensoorten vallen onder de zogeheten papierwespen. Die naam danken ze aan hun wespennesten, die van papier zijn gemaakt.
Verder heb je sociaal levende wespen en solitair levende wespen. De eerste groep wespen leeft als een kolonie in een wespennest, zoals de papierwespen dus. Wespen uit de tweede groep leven graag alleen, bijvoorbeeld in een holletje in de grond. Van de meeste wespensoorten heeft de mens geen last. Alleen de gewone wesp en de Duitse wesp zorgen eigenlijk voor veel overlast. Daarnaast kun je per ongeluk te maken krijgen met woedende hoornaars, als je nietsvermoedend te dicht bij hun nest bent gekomen.
Welke soorten zien we in Nederland? De gewone wesp en de Duitse wesp komen overal in ons land voor. Sterker nog: over heel Europa zijn dit de wespensoorten die men het vaakst tegenkomt. Gewone wespen en Duitse wespen worden ook wel ‘limonadewespen’ genoemd omdat ze in de zomer voor problemen zorgen in en rond woningen, bedrijven en openbare plekken.
Een derde veelvoorkomende wespensoort in Nederland is de Europese hoornaar. Deze wesp is groter dan de voorgaande twee soorten en wordt - juist vanwege haar formaat - ook wel ‘superwesp’ genoemd. De hoornaar komt vooral voor in het oosten en in het zuiden van het land. Tot slot kom je in Nederland soms nog andere wespensoorten tegen zoals de graafwesp, de galwesp en de Franse veldwesp.
Hoe herken je de meest voorkomende wespen in Nederland? Je moet alvast weten dat de gewone wesp en de Duitse wesp als twee druppels water op elkaar lijken. Pas als je een vergrootglas pakt, zie je de belangrijkste verschillen. En de hoornaar? Deze soort wijkt qua uiterlijk duidelijk af van de andere twee. Bekijk deze tabel maar eens en ga na of je bij jou thuis of op het werk de wespensoort herkent aan de hand van onderstaande kenmerken.
Kenmerken | Gewone wesp | Duitse wesp | Hoornaar |
---|---|---|---|
Lengte werksters |
10-15 mm |
15 mm |
17-24 |
Lengte koningin |
20 mm |
20 mm |
25-35 mm |
De kop |
|
|
|
Kaken |
Twee grote, zijwaarts bewegende kaken (‘mandibels’). Deze kunnen prooidieren in fijne stukjes knippen. Onder de kaken zitten monddelen waarmee de wesp kan likken en zuigen. |
Twee grote, zijwaarts bewegende kaken (‘mandibels’). Deze kunnen prooidieren in fijne stukjes knippen. Onder de kaken zitten monddelen waarmee de wesp kan likken en zuigen. |
Twee grote, zijwaarts bewegende kaken (‘mandibels’). Deze kunnen prooidieren in stukjes knippen. Onder de kaken zitten monddelen waarmee de hoornaar kan likken en zuigen. |
Overgang borststuk en achterlijf |
Sterk ingesnoerd (‘wespentaille’) |
Sterk ingesnoerd (‘wespentaille’) |
Sterk ingesnoerd (‘wespentaille’) Het borststuk en het begin van het achterlijf zijn diep oranje, roodbruin of donkerbruin van kleur. |
Achterlijf |
De zwarte stippen staan in verbinding met de zwarte banden. |
De zwarte stippen staan los van de zwarte banden. |
Het laatste gedeelte van het achterlijf is geel met een zwarte tekening aan de bovenkant. De zwarte stippen op het achterlijf zijn verbonden aan de banden. |
Angel |
|
|
Aan het achterlijf zit een angel. Deze bevat een gifklier en is langer dan dat van de gewone wesp of de Duitse wesp. De angel heeft geen weerhaken, dus het kan herhaaldelijk worden gebruikt om te steken. |
Aantal vleugels |
Twee |
Twee |
Twee |
Aantal poten |
Drie paar |
Drie paar |
Drie paar |
Uiterlijk wespenkoningin |
De wespenkoningin heeft hetzelfde uiterlijk als haar werksters, maar ze is forser gebouwd. |
De koningin van de Duitse wespen verschilt qua uiterlijk met de koningin van de gewone wespen. |
De koningin lijkt op haar werksters, maar ze is forser gebouwd. |
Behalve de Europese hoornaar worden we in Nederland de laatste jaren steeds vaker geconfronteerd met de Aziatische hoornaar. De Europese hoornaar hoort gewoon thuis in Nederland en speelt een belangrijke rol in de natuur. De Aziatische hoornaar is een zogeheten invasieve exoot: een beestje (of plant) die door menselijk handelen in Nederland is terechtgekomen en zich hier heeft gevestigd. Deze hoornaarsoort moet bestreden worden aangezien ze een bedreiging vormt voor het bijenbestand. Zie je een Aziatische hoornaar, meld dit dan op waarnemingen.nl
De Aziatische hoornaar onderscheidt zich van de Europese hoornaar vooral door de kleurstelling. De Aziaat is ook ietsje kleiner dan zijn Europese soortgenoot, maar nog wel een stuk groter dan de gewone wesp of Duitse wesp. Waar de Europese hoornaar geel en roodbruin gekleurd is, daar is de Aziatische hoornaar geel met zwart gekleurd. Een bijzonder kenmerk: de poten van de Aziatische hoornaar zijn zwart met gele uiteinden, waar de poten van de Europese hoornaar roodbruin zijn.
Worstel jij ook met de vraag hoe wespen en bijen van elkaar verschillen? Dan ben je geen uitzondering. Het gaat immers om twee geel-zwart gestreepte, vliegende insecten. Welke van de twee het snelst steken uitdeelt? Dat is eigenlijk de vraag die erachter ligt, want wespen zijn in de regel agressiever dan bijen. Niet voor niets wil je ze dan ook van elkaar onderscheiden, dus let eens op deze verschillen.
Wespen hebben een slanker lijf dan bijen. |
|
Het lijf van een bij is (sterk) behaard. Het lijf van een wesp niet. |
|
Als een bij steekt, verliest ze haar angel en sterft ze. Bij een wesp gebeurt dit niet: die kan zo vaak steken als ze wil. |
Natuurlijk wil je niet op de laatste manier erachter komen wat het verschil is tussen een bij en een wesp. Beter is om daarom gewoon afstand te houden als je een nest met geel-zwarte beestjes tegenkomt. Bevindt een nest zich op een onwelkome plek? Denk erom dat bijen beschermd zijn: ze mogen dus niet bestreden worden: niet door experts en niet door leken. Gaat het om wespen, dan mag je wel denken aan bestrijding.